MALTA 2005 TEMMUZ

Provence köylerinde geçireceğim güzel günlerin hayalini kurarken , nasıl bir döneklikle kendimi Malta’da buldum bende anlamadım. Holly 3S ( Sun , Sea, Sand ) sloganım ile uçuş gününe 2 gün kala  çantamdan yürüyüş ayakkabılarımı çıkarıp , flip flop larımı koyuvermişim. Üstelik kendimi neyle ödüllendiriyorsam 10 gün kalıcam. Bak hele ..

Malta’ya tamamen hazırlıksız ,kulakdan dolma söylemler ve tarih bilgimle (eh fena değil ) gittim.Havalimanında kitapçıya uğradım, bari gidene kadar bir iki bilgi edinebilirim dedim. Havalimanı kitapçısından gezi rehberi ve güneş sırtımı ısıtırken okumak üzere birkaç kitapla yüklendim. Oh bismillah koltuğa da kuruldum. Sofya  aktarmalı ,kafayı resetleme yolculuğuna elimde Malta gezi rehberi elimde hatim ederek başladım . Sofya havalimanı olduğu iddia edilen, kasabadan hallice yere indik. Küçük bir büfesi olan, tuvaletlerin kokusu bekleme salonuna kadar ulaşan , bir uçak insanı oturtma kapasitesi olmayan bir yer.  Ama bizim konumuz Sofya değil tabi. Uzun bir bekleyişten sonra uçağımız kalktı. Maalesef 1 günü harcanmış kabul ediyorum. 

Akdenizin “tam” ortasında sayılabilecek bu küçük adanın tarihide önemi de bir o derece büyük. Coğrafyası ile Avrupa’ya İtalya ile , Afrika ve arap kültürüne Tunus , Cezayir ile , doğudan batıya, batıdan doğuya tüm deniz yollarının uğrak noktası , stratejik bir ikmal, haberleşme , konaklama , “üs” durumunda. Tarihi hakkında tüm bildiklerimi severek , sizleri bunaltana kadar anlatıcam J . Malta , Gozo ( ben çok sevdim) , Gomini olarak 3 büyük adalar zinciri diyebiliriz. Ada dediysek Kıbrıs degil tabi. İlk izlenim kuzey Afrika havası ile Akdeniz ikliminin birbirine geçmesi. Kimi ufak tepecikler turuncu/sarı taş toprak iken , bazı yerler yeşillikler içinde. Valetta Malta’nın başkenti ve adanın en hareketli şehirlerinden  , benimde kalacağım St.Julians gibi kuzey kıyısında kalıyor.
     

Uçsuz bucaksız gibi görünen ,etrafında yerleşim merkezi olmayan , sessiz bir hava alanına güzel bir inişten sonra, dolmuş/taxi arası bir araca , dil eğitimi için gelen birkaç arkadaş ile anlaşarak bindik. tuttum. En sevdiğim şeylerden biri , gittiğim şehirlerde taxi şöförleri ile sohbet etmektir. En güzel ve uygun restoran, en taze haberler, en kestirme turist detaylarını temin edebilirsiniz. Benim şöför amca aksi, nemrut , konuşmaz bir tip çıkınca eyvallah demekten başka çarem kalmadı tabi. Yolculuk arkadaşlarımda İspanyolca konuşup beni dışladılar . J Çok da fifi yani... Valetta sıcak , samimi , turk filmlerinden fırlamış otobüs ve arabaları ile güzel bir şehir. Önce bir yerleşeyim Valetta nufusuna sonra geçeriz diyerek evinde kalacağım yaşlı ciftin adresini taxiye verdim . Sahilden güzel , kısa bir seyahat ile st Juliana vardım. Valetta St Julians arası inanılmaz romantik , denize yansıyan sahil ısıkları ve deniz ile doyumsuz bir resim olarak flash belleğe kazındı. Evler genelde düz çatılı , balkonlu, en fazla 2-3 katlı , bahçeli , ardı ardına bitişik nizam  , geniş ve tozlu yolların etrafında sıralanmış. Mary isimli yaşı (74) ile görünümü , enerjisi örtüşmeyen çok sevimli bir kadının evinde kalıcam. Eşi Allah’lık alibey biraz sağırcana , mutfakta yemek pişirme konusunda övünen ama tostdan başka bir şeyini yemediğim , bahçe delisi bir ihtiyar. Hah tam benlik yani. Evlerinin 2 odasını kısa süreli kalışlar için pansiyon olarak hazırlamışlar. Sık sık çocuklarında kaldıkları için bir çok maltalının aksine öğrenci kabul etmiyorlar. Tonton çiftin evlerinin ardında hamaklı , barbekülü güzel bir bahçeleri var. Miss missss... Ah unutmadan arabaların direksiyonu , İngilizler gibi sağda.

 

Ertesi gün St Julians’nın merkezine ıssız evlerin aralarından , kendime plan yaparak yürüdüm. Hmm..güzel bir yazlık şehir. Her tarafta değişik milliyetten , genç insanlar dolu. Dil eğitimi için canlanmış olan şehir, bizim Bodrum’mumuz gibi olmuş. Büyükçe bir körfez ve kendi içinde bir çok koy barındıran güzel bir şehir. Yeni yapılanma arasında tarihi bir şeyler görmek zor. Malta’nın tarihinin izlerini daha çok güney ve şehir dışlarında görmem mümkün. Paceville (barlar , cafeler ,sinemalar , bowling salonları ve eğlenceye yönelik her ne varsa), St Georges körfezi (lüks oteller, restorantlar , gasino) ,Old Parish Church(1600 yılında yapılmış bir kilise) göze çarpıyor.Mini yat limanı ve derileriniz büzüşene kadar , parmaklarınızın arasında ördek perdesi çıkana kadar suda kalma hissi veren denizi ile buranın müdavimlerinden olabilirim geliyor bana J.

Otobüsleri çok güzel. Adayı baştan başa otobüslerle gezebilirsiniz. Tabi saatlerini iyi bilmeniz lazım. Bekleme sürelerinde hafif cinnet yaşanmıştır, tecrübe ile sabittir. Malta coğrafyası ile güzel ama geçmişi ile ayrı bir ilginç ülke. (ülke mi dedim ?) Artık birlik üyesi olan Malta da ki kalıntılar , pek çok medeniyetin , kültürün siyasi veya dini etkileri ile karışmış olduğunu gösteriyor. Bunu ben demiyorum ki. Hem doğru demişler.

Asla telaffuz edemediğim Ggantija‘daki (Gozo adasında) ve Mnajdrave Flagar Qim , Megalithic ,tarihin en eski tapınak ve sunak kalıntıları tarihinin dayandığı çağlardan bilgi verebilir bize. Megalithic, devasa taşları dikilitaş gibi serbest veya güçlerinin yettiği ölçüde üst üste dizilmesi, bir nevi tapınak , sunak yerleri. Anadolu, Ingiltere, orta Asya ve daha pek çok eski medeniyetin olduğu yerlerde görülmüştür. Bronz çağa ait olduğu sanılan bu kalıntılar ,İngiltere’deki Stonehage (o seyahati de anlatırım) benzer (benzer çünkü güneş, ay hareketleri ile bağlantılı dizilimler var) devasa taşların olduğu tapınak olarak bugün gezilebilir durumdadır. Sansasyonel bir şey var mı ? diye kurcaladığımda, yapımlarından sonraki yüzyıllarda ,zaman zaman insan da kurban edildiğini , şeytansı ayinlerde kullanıldığını da söylediler. Sunak ufaktı tavuktan başka şey kesilmezdi. İnanmadım. Hem küçücük ada ,kes kes kim kalırdı ? peeehh!!

 

Acaba yakın tarihle biraz gri hücrelerinize taciz mi etsem ? yoksa taş topraktan sonra gönlünüzü açacak Blue Lagoon ‘dan mı bahsedeyim ? Unutmadan ,British Virgin Island,Cayman Islands,gibi Malta’da da offshore firmaların en sevdiği ülkelerin başında gelir. J . bas bas paraları Maltayaaaa...

Ne diyordum ? hah .. Meşhur Malta kayalıkları , magaraları ve blue lagoon.

Malta’da görülmeye değer çok güzel sahil mağaraları , kayalıklar ve lagoonlar var. Buralara otobüsle gidip, sahillerde kiralanan biraz büyükçe kayıklarla mağaraları gezebilirsiniz. Kendilerine has değişik bir kayık tipleri var. Nasıl olurda resmini çekmemişim eşek kafam. Gerçek bir zaman ayırıp gezmenizi tavsiye ediyorum Tabi tabi diyip kulak arkası etmeyin .  

Ay seçemiyorum resimlerden hepsini seviyorum..

 

Yaşlı evsahibimle sohbet ederken , daha doğrusu o anılarını anlatırken ( karısı anında gözden kaybolunca beni bekliyen eziyeti anlamıştım ama kaçamadım) laf doğa sevgisine geldi. Otu böceği seviyordu, zamanında şahin yetiştiriyormuş. Ben de hadi ya humpry bogart’ın malta şahini filmide var diye hafifçe kinaye ettim ama sonra apışıp kaldım. Meğerse maltada kuş, kartal  ve şahin yetiştirmesi çok önemli imiş. Pek çok şahin çeşidi varmış. Valetta da uçuş gösteri yapılıyormuş. Kendime not : kuşları izle. Ama yaptıklarını deneme ..

 

Nerede trak orada deniz diyerek adayı dolaşmak çok keyifli. Valetta’da Büyükada gibi faytonlar var. Süslü püskü ama sıcakta kokusu dayanılır değil. Yürümek varken olacak iş değil. Es geçildi.

 

Valetta güzel bir liman kenti. Önceleri Akdenizin orta noktasında bulunan Malta Fenikelilerle başlayan ( denizci bir millet oldukları buradan belli) tarihine , Kartacalılar , Romalılar, Araplar , İngilizler egemenliğinde uzunca bir süre kalmıs . Ama Osmanlının arzusuna karşı koymuş.

Romalılar zamanında , şimdi çok sevdikleri St Paul ile hristiyanlığa geçmişler. Daha sonra Doğu Roma İmparatorluğu ve Bizanslılara geçmiş. (Kimseye de hayır dememişler maşallah) 400 yüz yıl Bizans’lıların olan Malta , Kuzey Afrika’lı akınlara dayanamadı ve Arapların eline geçti.( bambaşka bir kültür) . Uzunca direnmelerine rağmen Araplar adanın kontrolunu tamamen aldılar. Araplar uzunca bir süre adada kalmışlar , öyleki maltese dili olarak kullanılan dil Arapça etkiler taşımaktadır. Bidi bidi .. normanlar gelmiş Arapları kovmuşlar .Almanlar , Fransızlar (Kuzey Afrika sömürgeleri için iyi bir başlangıçtı) .gelen giden çok ..

Bu arada Osmanlı, Kanunu Sultan Suleyman Rodos’u almış ,meşhur Rodos şövalyelerini (haçlı seferleri ile Kudus yolu üzerinde ki merkezlerden bir yerdi) adadan sürmüştü. Rodos şövalyeleri Malta’ya sığınmışlardı. Kanunu adayı kuşatma altına almış ama başarılı olamamıştır. Maltalıların Osmanlılara ciddi bir nefreti var. Yok demeyin . Osmanlıyı temsilen Turk bayragını çiğnedikleri bir Rahip heykeli mevcuttur. Bunca istiladan sonra kendilerine hiçbir şey yapmamış Osmanlı’ya duydukları kini anlamak imkansız. Sinir oldum.Bak gene sinirlendim.

Sonra Fransızlar Cezayir ve Tunus’u ele geçirdiğinde adaya da çıktı. Sonra İngilizler geldi . En son 1964’de Malta bağımsızlığını ilan etti. Oh be dedik !

Valetta şehrinin girişinde otobüs durakları ve hemen ardında çok eskilerden kalma şehrin sur duvarının bir parçası ve ardında şehrin merkezine doğru uzanan birbirine dikey şekilde kesen sokaklarla bir yarımada görünümlü sempatik yer.

 

Valettanın en kuzey kısmında Savaş muzesi var. Pek çok kültürden  ve yaşanmış savaşdan kalanları görmek için etkileyici bir yer.Merkezde St John meydanı var.Sokak araları biraz dar olduğu için serin ve gölgeli ama bu meydan lezzetli bir kahve için soluk alabileceğiniz cafelerin olduğu ferah ve güneşli bir yer. Tam bu meydanda İngiltere kraliçesi Victoria’nın ( Buckhingham palace önündekinin kopyası gibi duruyordu) bir heykeli ile görünüyor.

Açık pazara doğru ilerlerken telefonum çaldı. Mısır gezisinde ki , çocukluk arkadaşım, heyecanla gidiyoruz , sende oraya gel filan diyor ama anlamıyorum. Ne nasıl nedir derken. Lizbon’a gitmek için bir turla konuşmuş.Benimde Malta’dan ona katılmamı istiyor. Hop hemen bir seyahat firmasında soluğu aldım. Dedim “bacım beni lizbona yollayalım “ “ uçur beni pepen”.. Malta’dan, Munih’e uçup ,orada 5 saatlik bir aktarmayı beklersem , arkadaşımı taşıyan Thy uçağı ile aynı saatte Portekiz’de olabilecektim. Olsun dedim. Dönüş biletimi alın , beleşe uçağım , sineğin yağı , gözünün sürmesi hesabı ile 160 usd’lik bilet ile kendimi çantamı toplarken buldum.8 gün sonra çok dinlenmiş, pek çok kitap okumuş, bronzlaşmış ve enerji dolu olarak , sevdiğim Malta’ya hoşça kal dedim. Munih havalimanında 5 saat bekledikten sonra, Lizbon havalimanında bagaj teslim yerinde çığlık çığlığa arkadaşıma sarılıyordum. Lizbooonnnn... bekle bizi ....